FOLWARK WIERZCHY
Obecny teren Pensjonatu Wierzchy to serce historycznego folwarku Wierzchy, którego powstanie datuje się przed rokiem 1664. Folwark królewski utworzono, by zagospodarować leżące tu odłogiem grunty. W 1732 roku wybrany drogą elekcji król August II Mocny
oddał folwark w dzierżawę staroście świeckiemu Markowskiemu, który w 1756 roku wykupił go na własność. Kolejnym właścicielem majątku był Osłowski – sędzia ziemski człuchowski. We dworze były wówczas 3 izby, komora z tyłu dworu i wylepiona gliną kuchnia, pokryta deskami. Przy dworze mieścił się folwark o 2 izbach i 2 komorach oraz mały spichlerz.
Nad jeziorkiem znajdował się browar z szachulcu (ściany szkieletowej drewnianej, której wypełnienie stanowi glina wymieszana i zarobiona
z sieczką).
„Gumna w kwadrat wystawione, do których wjazd między stajniami i wjazd pod przykryciem, po obydwóch którego stronach stajnia, wozownia i stajenka. Naprzeciwko tego budynku od południa stodoła o 2 klepiskach, na bokach z jednej strony owczarnia, a z drugiej strony szopa,
dotykające się stajni i stodoły.”
Do wsi należały wówczas 4 pustkowia: Zagorzały Most (obecnie Zgorzały Most na południe od Wierzchów), Wymysłowo (obecnie wieś Jakubowo – za Zgorzałym Mostem), Pruskie i Skrzynczyska (obecnie leśniczówka Skrzyniska nad Jeziorem Żurskim). W ramach pańszczyzny ziemie
folwarku uprawiało 15 gospodarzy, podatki były płacone do zamku w Świeciu.
Od 1773 majątek został oddany w dzierżawę księciu Jabłonowskiemu, w 1777 przeszedł w ręce Kleinsteinów, a od 1780 został własnością
nadleśniczego barona von Brunn – ten jako pierwszy właściciel majątku posiadał do niego pełnię praw. W 1816 roku folwark kupił G.L. Liedtke
i pozostał on własnością jego oraz jego potomnych do początku XX wieku. W skład majątku Wierzchy wchodziło wówczas: 1 096,36 ha gruntów, gorzelnia parowa, hodowla bydła holenderskiego i owiec (1200 sztuk). Na początku XX wieku folwark nabyła rodzina Wojnowskich,
którzy byli właścicielami do 1939 roku. Od potomków rodzin, które zamieszkiwały folwark wiemy również, że niemiecki właściciel folwarku
w czasie II wojny światowej został zastrzelony w wejściu do pałacu.
FOLWARK WIERZCHY DZIŚ
Przy dworku znajdował się park, do dziś na terenie ośrodka można podziwiać imponujący starodrzew. Rosną tu 22 pomniki przyrody:
13 dębów pospolitych, 4 cisy pospolite, buk zwyczajny, lipa drobnolistna, sosna zwyczajna i 2 kasztanowce zwyczajne.
Teren ośrodka zamieszkuje wiele gatunków ptaków. Są to m.in.: sowy, dudki, bociany, jeżyki, wróble, jemiołuszki, dzięcioły, kosy, szpaki, żurawie,
gołębie, szpaki i wiele innych. Można tu spotkać również wiewiórki, jeże i jaszczurki. Poza sezonem, gdy robi się spokojnie i zacisznie, widujemy tu lisy i sarny.
Niestety z całego folwarku do dzisiaj został sam budynek dworu w stanie do gruntownego remontu.
Spichlerz, kuźnia, stajnie, gorzelnia, stawy i budynki inwentarskie nie miały szczęścia do czasów komunistycznych i były sukcesywnie burzone.
Po wojnie ziemie folwarku zostały przekształcone w PGR, a sam dwór z parkiem w ośrodek czasowy, po wielu zmianach właścicieli w roku 2018 trafił w ręce Marii i Adama Szarafinów, którzy w najbliższych latach planują przywrócić mu dawną świetność.
Aktualnie w dawnym folwarku funkcjonuje Pensjonat Wierzchy z domkami letniskowymi i całorocznymi pokojami oraz sezonowa restauracja.